Epilepsi krizi, özellikle kendisi veya yakını epilepsi rahatsızlığından dolayı mağdur olan birçok kişi tarafından bilinen, yaşandığı an insanın tamamen korku ve bilinç kaybına düşmesine sebep olan bir krizdir. Epilepsi krizinin çevresel ve genetik olarak birçok sebebi olabilmesine karşın, krizlerin kaynağı genellikle genetiktir. Yani, birinci dereceden veya uzak dereceden yakınlarında epilepsi rahatsızlığı bulunanların epilepsi krizine yakalanma ihtimalleri daha yüksektir. Bu yazıda; genel olarak epilepsi krizinin belirtilerinden, sebeplerinden, alınabilecek önlem ve tedavilerden bahsedeceğiz. Ancak bu durumları inceleyebilmek için ilk olarak; epilepsi rahatsızlığının tam olarak ne olduğu ve nelerden kaynaklanabileceğinin açıklanması gereklidir.

Halk arasında "sara" olarak da bilinen epilepsi rahatsızlığı; beyin kökenlidir. Sinir hücreleri dendrit ve akson denilen yapılar bulundurur. Sinir hücreleri arasındaki elektro-kimyasal iletim de her bir hücrenin dendrit ve aksonları arasında gerçekleşir. Komşu hücrelerin dendrit ve aksonları arasında fiziksel iletimi kimyasal iletime dönüştüren bir sıvı bulunur. Sağlıklı bir sinir sisteminde bu iletim şeması gayet normal ve olağan bir şekilde gerçekleşir. Ancak sinir sistemindeki bu elektro-kimyasal iletimlerin dozu ve hızı ayarlanamazsa; zaman zaman kontrol dışı enerji boşalmaları yaşanırsa; işte bu epilepsi krizine sebep olur. Yani eksiksiz bir tanım yapılacak olursa epilepsi krizi; beyindeki sinir hücrelerinin kontrolden çıkması ve düzensiz bir elektro-kimyasal boşalma yaşaması sonucu oluşur.

Epilepsi krizi; çevresel veya genetik olmak üzere birçok sebepten kaynaklanabilir. Genetik sebepler; aileden kalıtım yoluyla gelen mutasyona uğramış genler sebebiyle gerçekleşir ve epilepsi krizi sebepleri arasında hatırı sayılır bir oranı vardır. Bunun dışında çevresel; yani kalıtımdan bağımsız olarak kişinin kendi vücudunda meydana gelen bir rahatsızlıktan kaynaklanan epilepsi krizi ise birçok kategoriye ayrılmaktadır. Bunlar; doğum sırasında beyne veya sinir sistemine bir zarar gelmesi, sonradan beyinde meydana gelecek bir tümör, tiroit bezi bozukluğu gibi birçok biyolojik sebepten kaynaklanabilir.

Aslında bu sorunun cevabı evettir. Çeşidi ne olursa olsun; her durumda hastada bir epilepsi krizi görülür. Ancak bunun şiddeti değişebilmektedir. Örneğin; vücudu kısmi olarak saran ve "basit epilepsi" adı verilen çeşitte, hastanın kol, bacak, baş gibi sadece vücudunun bir kısmında epilepsi krizi gerçekleşir. Bu kriz boyunca, söz konusu bölgede titreme, istemsiz kasılma gibi belirtiler görülür. Dolayısıyla basit epilepsi belki de en zararsız çeşittir. Bunun biraz daha şiddetlisi olan "kompleks epilepsi" adı verilen çeşitte ise; epilepsi krizi sırasında hastanın tüm vücudunu saran titreme, kasılma gibi fiziksel olaylarla beraber; çeşitli sanrılara kapıldığı, hayali sesler duyduğu gibi belirtiler de görülür. Ancak kompleks epilepside yaşanan tüm sanrılara rağmen hastanın bilinci yerindedir. Yani gördüklerinin gerçek olmadığını bilmektedir. Epilepsi çeşitleri arasında en şiddetli olarak kabul edilen "jeneralize epilepsi" ise; hastaya ciddi zarar verme potansiyeline sahip bir çeşittir. Çünkü jeneralize epilepsi krizi geçirildiği esnada hasta bilincini de kaybeder. En temel vücut fonksiyonlarından bile olur. Bayılma görülebilecek bir sonuç olsa da hasta bayılmadan transa geçmiş bir vaziyette de epilepsi krizi yaşayabilir.

Yukarıda geçen bilgilerden de anlaşılabileceği üzere; kişinin istemsiz titremeler, kasılmalar yaşaması, görme, işitme, koklama duyularına hitaben gerçekte olmayan bazı sanrılara maruz kalması, daha şiddetli epilepsi krizlerinde bayılması, bilinç kaybı yaşaması, bedenen ayakta ve normal gözükmesine rağmen gözlerin kontrol dışı bir şekilde uzaklara dalıp gitmesi gibi durumlar epilepsi krizi belirtileri olarak kabul edilebilir.

Hastalığın tamamen ortadan kaldırılabileceğinin henüz bir garantisi olmasa da epilepsi krizleri kontrol altına alınabilmektedir. Bu durum biraz da hastalığın şiddetine bağlıdır. Tedavi sırasında ilaç kullanılıp kullanılmayacağı, kullanılacaksa ne tür ilaçların kullanılacağı gibi durumlar mutlaka doktor gözetiminde ve doktorun verdiği tavsiyeler doğrultusunda uygulanmalıdır. Hafif şiddetli hastalıklar çoğunlukta olmak üzere; dünya üzerinde hatırı sayılır oranlarda epilepsi krizleri ilaç tedavisiyle kontrol altına alınabilmektedir. Çünkü; kullanılan ilaçlar vücudun metabolik faaliyetlerini düzene sokmakta, dolayısıyla beynin ve sinir hücreleri arasındaki elektro-kimyasal iletimin sağlıklı, düzenli bir şekilde devam etmesine yardımcı olmaktadır. Ancak ne yazık ki hiçbir tedaviye cevap vermeyen, ilk günkü gibi devam eden epilepsi krizleri de mevcuttur. İşte bu hastalar için de son çare olarak; ameliyat ile cerrahi müdahale yöntemi denenir. Buradaki amaç; dışarıdan yapılacak bir müdahale ile hastanın sinir sisteminin ve elektro-kimyasal iletimlerinin düzene sokulmasıdır. Cerrahi müdahaleye mecbur kalan hastaların durumu ise oldukça umut vericidir. Ameliyat olan ağır epilepsi hastalarının tamamına yakını bu tedaviye cevap vermiş, görülen epilepsi krizi neredeyse tamamen azalma göstermiştir.

Epilepsi krizleri sırasında yapılması gerekenler de oldukça önemlidir. Bir kişi epilepsi krizi geçiriyorsa:

Bu bilgiler ışığında, epilepsi krizi yaşayan birine nasıl yardımcı olunabileceği konusunda daha bilinçli olunabilir ve hastanın daha güvenli bir şekilde kriz atlatmasına yardımcı olunabilir.